lunes, 5 de mayo de 2008

NIVELES DE DIFICULTAD MORFOLÓGICA Y SINTÁCTICA


GRUPO 1 (10 textos)

1.1 REPASO DE LA FLEXIÓN NOMINAL Y PRONOMINAL (sin indefinidos)
1.2 CONJUGACIÓN REGULAR, SUM Y SUS COMPUESTOS, DEPONENTES.
1.3 ORACIONES DE RELATIVO SENCILLAS Y FALSO RELATIVO.
1.4 ORACIONES DE INFINITIVO SIN SUJETO PROPIO
1.5 PARTICIPIOS DE PRESENTE Y PERFECTO: ABSOLUTO y CONCERTADO
1.6 UT Y CUM CON INDICATIVO y CUM HISTÓRICO

GRUPO 2 (20 textos)

2.1 OTRAS CONSTRUCCIONES DE PARTICIPIOS
2.2 ORACIONES DE INFINITIVO CON SUJETO PROPIO
2.3 ORACIONES DE RELATIVO: Sustantivadas, de adjetivo relativo, adverbiales de lugar, con el verbo en subjuntivo.
2.4 VALORES DE LOS CASOS CON CIERTA DIFICULTAD: Acusativo de dirección, de duración, de extensión, exclamativo, de relación; genitivo CV; dativo posesivo, doble dativo, dativo agente, dativo de dirección; locativo; predicativo…
2.5 VERBOS IRREGULARES: EO, FERO, FIO Y SUS COMPUESTOS.

GRUPO 3 (9 textos)

3.1 GERUNDIO
3.2 GERUNDIVO
3.3 SUPINO
3.4 PERIFRÁSTICA ACTIVA Y PASIVA
3.5 VERBOS IRREGULARES: VOLO, NOLO, MALO.
3.6 ORACIONES SUSTANTIVAS INTRODUCIDAS POR CONJUNCIÓN.

GRUPO 4 (20 textos)

4.1 ORACIONES SUBORDINADAS CIRCUNSTANCIALES: causales, comparativo-modales, concesivas, condicionales, consecutivas, finales, temporales, de lugar.
4.2 INTERROGATIVAS SUBORDINADAS.
4.3 INFINITIVO HISTÓRICO.
4.4 CONSTRUCCIÓN PERSONAL E IMPERSONAL DE INFINITIVO.

MARCIAL, Ep. V, 29


Es que eres fea

Si quando leporem mittis mihi, Gellia, dicis:
‘Formonsus septem, Marce, diebus eris.’
Si non derides, si verum, lux mea, narras,
edisti numquam, Gellia, tu leporem.

Notas:
Quando: alguna vez.

Objetivos:
Repaso de la flexión nominal
Repaso de los pronombres personales.
Valores elementales de los casos.
Ejemplificar el concepto de epigrama.

CATULO, Carm. 34


Diana

Dianae sumus in fide
puellae et pueri integri:
Dianam pueri integri
puellaeque canamus.
o Latonia, maximi
magna progenies Iouis,
quam mater prope Deliam
deposiuit oliuam,
montium domina ut fores
siluarumque uirentium
saltuumque reconditorum.

Notas:
Ut fores: para que fueras
Prope Deliam … olivam: junto a un olivo de Delos.
Maximi ... Iovis.

Objetivos:
Repaso de los valores o funciones sintácticas esenciales de los casos
Repaso de la flexión verbal
La temática de la posía lírica: himnos religiosos.

CICERÓN, De nat. deor. II, 152


El hombre crea con sus manos una segunda naturaleza.

Terrenorum item commodorum omnis est in homine dominatus: nos campis, nos montibus fruimur, nostri sunt amnes, nostri lacus, nos fruges serimus, nos arbores; nos aquarum inductionibus terris fecunditatem damus, nos flumina arcemus, derigimus, avertimus; nostris denique manibus in rerum natura quasi alteram naturam efficere conamur.

Notas:
En la primera frase el orden habitual sería Terrenorum item commodorum omnis dominatus in homine est.

Objetivos:
Repaso de la conjugación regular, verbo sum y verbos deponentes.
Repaso de las declinaciones: aqua, campus, homo, flumen, amnis, mons, lacus, res.
Repaso de la declinación de adjetivos: noster, -a, -um; omnis, -e.
Tratados religiosos de Cicerón.

CÉSAR, B. G. VI, 21,1-3 y 22,1

Costumbres de los germanos.

Germani multum ab hac consuetudine diffe­runt. Nam neque druides habent, qui rebus divinis praesint, neque sacrificiis student. Deorum numero eos solos ducunt quos cernunt et quorum aperte opibus iuvantur: Solem et Vulcanum et Lunam; reliquos ne fama quidem acceperunt. Vita omnis in venationibus atque in studiis rei militaris consistit; a parvis labori ac duritiae student…
Agri culturae non student, maiorque pars eorum victus in lacte, caseo, carne consistit. Neque quis­quam agri modum certum aut fines habet proprios.

Notas:
Ducunt: consideran, incluyen.
Ne … quidem: ni siquiera.
Victus, victus: alimento.
Neque quisquam: y no alguno = y nadie, ninguno

Objetivos:
Oraciones de relativo.
Repaso de pronombres: hic, haec, hoc; qui, quae, quod; is, ea, id; quisquam, quaequam, quodquam, quidquam.
.

VIRGILIO, Aen. II, 234-239


Los troyanos introducen el caballo en la ciudad

Diuidimus muros et moenia pandimus urbis.
Accingunt omnes operi pedibusque rotarum
subiciunt lapsus et stuppea uincula collo
intendunt; scandit fatalis machina muros
feta armis. Pueri circum innuptaeque puellae
canunt funemque manu contingere gaudent

Notas:
Rotarum …lapsus: deslizamientos de las ruedas = rodillos deslizantes

Objetivos:
Repaso de oraciones de infinitivo sin sujeto propio

HORACIO, Epod. II, 1-8


Beatus ille!

Beatus ille, qui procul negotiis,
ut prisca gens mortalium,
paterna rura bubus exercet suis,
solutus omni faenore,
neque excitatur classico miles truci,
neque horret iratum mare,
forumque vitat et superba civium
potentiorum limina.

Notas:
Bubus: bovibus, ablativo de bos, bovis
Classico: corneta militar
Potentiorum: comparativo con valor intensivo

Objetivos:
Participios concertados
Comentar la obra poética de Horacio: Epodos.
Repercusión del tópico del beatus ille en la literatura posterior, especialmente en Fray Luis de León.

VIRGILIO, Aen. I, 50-54


Juno va a pedir ayuda a Eolo

Talia flammato secum dea corde volutans,
nimborum in patriam, loca feta furentibus austris,
Aeoliam venit. Hic vasto rex Aeolus antro
luctantes ventos tempestatesque sonoras
imperio premit ac vinclis et carcere frenat.

Notas:
Secum…volutans: revolviendo consigo misma (meditando)
vinclis = vinculis.

Objetivos:
Participios concertados.

CÉSAR, B. G. VI, 17, 3-4


Ofrendas de los galos al dios Marte

Huic (Marti), cum proelio dimicare constituerunt, ea quae bello ceperint plerumque devovent; cum superaverunt, animalia capta immolant reliquasque res in unum locum conferunt. Multis in civitatibus harum rerum exstructos tumulos locis consecratis conspicari licet.

Notas:
Quae… ceperint: en subjuntivo porque tiene matiz condicional

Objetivos:
Valores de CUM.

FEDRO, Fab. I, 5


La vaca, la cabra, la oveja y el león.

Numquam est fidelis cum potente societas:
testatur haec fabella propositum meum.
Vacca et capella et patiens ovis iniuriae
socii fuere cum leone in saltibus.
Hi cum cepissent cervum vasti corporis,
sic est locutus partibus factis leo:
«Ego primam tollo, nominor quoniam leo;
secundam, quia sum fortis, tribuetis mihi;
tum, quia plus valeo, me sequetur tertia;
malo adficietur, si quis quartam tetigerit».
Sic totam praedam sola improbitas abstulit.

Notas:
Fuere:
fuerunt.
Malo: sustantivo, de malum, mali.
Si quis quartam tetigerit: condicional real con futuro perfecto que se traduce por presente en castellano: “si alguien toca la cuarta”.

Objetivos:
Valores de CUM

CÉSAR, B. G. V, 12, 4-6


Recursos de Britania

Nascitur ibi plumbum album in mediterraneis regionibus, in maritimis ferrum, sed eius exigua est copia. Materia cuiusque generis ut in Gallia est, praeter fagum atque abietem. Leporem et gallinam et anserem gustare fas non putant; haec tamen alunt animi voluptatisque causa. Loca sunt temperatiora quam in Gallia.


Notas:
Plumbum album: estaño
Cuiusque: gen. de quisque, quaeque quodque, quidque, de cualquier, de todo.

Objetivos:
Valores de UT.

domingo, 4 de mayo de 2008

OVIDIO, Met. X, 72-75


El dolor de Orfeo.

Orantem frustraque iterum transire volentem
portitor arcuerat; septem tamen ille diebus
squalidus in ripa Cereris sine munere sedit:
cura dolorque animi lacrimaeque alimenta fuere.

Notas
Iterum: por segunda vez.
Portitor: se refiere a Caronte.
Arcuerat: lo rechazaba. El pluscuamperfecto expresa aquí la acción repetida en el pasado.
Cereris sine munere: sin el don de Ceres, sin trigo, sin alimento.
Orantem...volentem: referidos a Orpheum ( implícito ).
Fuere = fuerunt.

Objetivos:
Participios sustantivados.
La épica mitológica de Ovidio, las Metamorfosis.

OVIDIO, Met. I, 51-55


La edad de oro de la humanidad.

Aurea prima sata est aetas, quae, vindice nullo,
sponte sua, sine lege, fidem rectumque colebat:
Poena metusque aberant; nec verba minacia fixo
aere legebantur, nec suples turba timebat
iudicis ora sui, sed erant sine vindice tuti.

Notas:
Sata est : fue creada; de sero, sevi , satum, sembrar.
Vindice nullo: ablativo absoluto.
Fixo aere: en el bronce grabado.; grabadas en el bronce (de los textos legales, en los que se fijaban las penas aplicables a cada delito).

Objetivos:
Construcciones de participio absoluto.

VIRGILIO, Aen. II, 250-256


La flota griega regresa a Troya amparada en las sombras

Vertitur interea caelum et ruit Oceano nox
involvens umbra magna terramque polumque
Myrmidonumque dolos; fusi per moenia Teucri
conticuere; sopor fessos complectitur artus.
Et iam Argiva phalanx instructis navibus ibat
a Tenedo tacitae per amica silentia Lunae
litora nota petens…

Notas:
Myrmidonum: de los mirmidones (soldados de Aquiles, aunque, por extensión se refiere a todo el ejército griego)
Conticuere = conticuerunt.
Argiva phalanx: el ejército argivo (= griego)
tacitae... Lunae.

Objetivos:
Participios concertados
Poesía épica: Virgilio

OVIDIO: Trist. I, 3, 1-6


Última noche en Roma

Cum subit illius tristissima noctis imago,
qua mihi supremum tempus in urbe fuit,
cum repeto noctem, qua tot mihi cara reliqui,
labitur ex oculis nunc quoque gutta meis.
Iam prope lux aderat, qua me discedere Caesar
finibus extremae iusserat Ausoniae.

Notas:
subit: me viene a la mente
illius... noctis
tristissima... imago

Objetivos:
Oraciones de infinitivo con sujeto propio

MARCIAL, Ep. VI, 39, 6-10


Los hijos de Cinna no son suyos

Hic, qui retorto crine Maurus incedit,
Subolem fatetur esse se coci Santrae.
At ille sima nare, turgidis labris
Ipsa est imago Pannychi palaestritae.
Pistoris esse tertium quis ignorat?

Notas:
Maurus: como un mauritano, predicativo.
Santra-ae: Santra, nombre propio.
Pannychius-i: Panicio, nombre propio, genitivo contracto.

Objetivos:
Oraciones de infinitivo con sujeto propio.
El Epigrama en Roma.

FEDRO, Fab. II, 7


Fábula de los dos mulos.

Muli gravati sarcinis ibant duo:
unus ferebat fiscos cum pecunia,
alter tumentis multo saccos hordeo.
Ille onere dives celsa cervice eminens,
clarumque collo iactans tintinabulum;
comes quieto sequitur et placido gradu.
Subito latrones ex insidiis advolant,
interque caedem ferro ditem sauciant:
diripiunt nummos, neglegunt vile hordeum.
Spoliatus igitur casus cum fleret suos,
'Equidem' inquit alter 'me contemptum gaudeo;
nam nil amisi, nec sum laesus vulnere'.
Hoc argumento tuta est hominum tenuitas,
magnae periclo sunt opes obnoxiae.

Notas:
tumentis = tumentes
contemptum (esse)
periclo = periculo

Objetivos:
Oraciones de infinitivo con sujeto propio.

OVIDIO. Rem. am. 41-46


Ovidio se ofrece a curar a los que sufren de amor

Ad mea, decepti iuvenes, praecepta venite,
quos suus ex omni parte fefellit amor.
Discite sanari per quem didicistis amare;
una manus vobis vulnus opemque feret.
Terra salutares herbas eademque nocentes
nutrit, et urticae proxima saepe rosa est.

Notas:
Ex omni parte: del todo

Objetivos:
Oraciones de relativo sustantivadas.
La poesía elegiaca amorosa de Ovidio.

sábado, 3 de mayo de 2008

FEDRO, Fab. IV, 3


La zorra y las uvas

Fame coacta vulpes alta in vinea
uvam appetebat summis saliens viribus;
quam tangere ut non potuit, discedens ait:
"Nondum matura est; nolo acerbam sumere".
Qui facere quae non possunt verbis elevant,
ascribere hoc debebunt exemplum sibi.

Objetivos:
Oraciones de falso relativo.
Oraciones de relativo sustantivadas.

CÉSAR, B. G. II, 17, 1 y 18, 1


Lugar escogido para el campamento

His rebus cognitis, exploradores centurionesque praemittit, qui locum idoneum castris deligant… Loci natura erat haec, quem locum nostri castris delegerant. Collis ab summo aequaliter declivis ad flumen Sabim quod supra nominavimus, vergebat.

Notas:
Sabim: forma arcaica del acusativo singular

Objetivos:
Oraciones de relativo con valor adverbial y con repetición del antecedente

CICERÓN, Tusc. disp. V, 20


Jerjes insaciable.

Xerxes, refertus omnibus praemiis donisque fortunae, non equitatu, non pedestribus copiis, non navium multitudine, non infinito pondere auri contentus, praemium proposuit qui invenisset novam voluptatem. Qua ipsa non fuit contentus; neque enim umquam finem inveniet libido.

Notas:
praemium proposuit (ei) qui...
invenisset: ¿valor potencial 'hubiera podido encontrar' o matiz condicional?

Objetivos:
Oraciones de relativo sustantivadas
Oraciones de falso relativo

TÁCITO, Germ. 12


Castigos de los germanos

Distinctio poenarum ex delicto. Proditores et transfugas arboribus suspendunt, ignavos et imbelles et corpore infames caeno ac palude, iniecta insuper crate, mergunt… Sed et levioribus delictis pro modo poena: equorum pecorumque numero convicti multantur; pars multae regi vel civitati, pars ipsi qui vindicatur, vel propinquis eius exsolvitur.

Notas:
Sed et ... poena (est): pero también...

Objetivos:
valores de los casos: dativo posesivo

MARCIAL, Ep. I, 109


La perrita Issa.

Issa est passere nequior Catulli
Issa est purior osculo columbae,
Issa est blandior omnibus puellis,
Issa est carior Indicis lapillis,
Issa est deliciaecatella Publi.
Hanc tu, si queritur, loqui putabis:
sentit tristiam gaudiumque.

Notas:
Publi = Publii, de Publio, genitivo contracto

Objetivos:
Valores de los casos: ablativo 2º término de la comparación

CÉSAR, B. G. IV, 37, 2-4


Los soldados de César se defienden valientemente

Qua re nuntiata, Caesar omnem ex castris equitatum suis auxilio misit. Interim nostri milites impetum hostium sustinuerunt atque amplius horis quattuor fortissime pugnaverunt et, paucis vulneribus acceptis, complures ex his occiderunt. Postea vero quam equitatus noster in conspectum venit, hostes, abiectis armis, terga verterunt magnusque eorum numerus est occissus.

Notas:
Postea… quam = posteaquam

Objetivos:
Valores de los casos: doble dativo, genitivo partitivo
Segundo término de la comparación en ablativo.

CICERÓN, Pro Arch. 5


Arquias es un poeta de reconocido prestigio.

Erat Italia tum plena Graecarum artium ac disciplinarum, studiaque haec et in Latio vehementius colebantur quam nunc iisdem in oppidis et hic Romae propter tranquillitatem reipublicae non neglegebantur: itaque hunc (Archiam) et Tarentini et Regini et Napolitani civitate caeterisque praemiis donarunt, et omnes qui aliquid de ingeniis poterant iudicare, cognitione atque hospitio dignum existimarunt.

Notas:
Et in Latio … et hic…: tanto en el Lacio como aquí...
Et Tarentini et Regini et Napolitani...: no sólo... sino también... y...
Donarunt = donaverunt
Existimarunt = existimaverunt

Objetivoss:
Valores de los casos: segundo término de la comparación; locativo; predicativo

OVIDIO. Am. II, 9, 1-6


Ovidio se queja de Cupido

O numquam pro me satis indignate Cupido,
o in corde meo desidiose puer,
quid me, qui miles numquam tua signa reliqui,
laedis, et in castris vulneror ipse meis?
cur tua fax urit, figit tuus arcus amicos?
gloria pugnantes vincere maior erat.

Notas:
Cupido, Cupidinis: dios del amor visto como personificación de éste.
Quid: ¿por qué?
Miles: 'como soldado', el amor se compara con la milicia
signa: banderas o estandartes.

Objetivos:
Valores de los casos: vocativo, predicativo.
La poesía elegíaca amorosa de Ovidio.
El tópico literario del poeta como soldado a las órdenes de Cupido

VIRGILIO, Aen. VI, 124-129


La sibila de Cumas responde a la petición de Eneas de bajar al Hades.

Talibus orabat dictis arasque tenebat,
cum sic orsa loqui vates: "Sate sanguine divum,
Tros Anchisiade, facilis descensus Averno:
noctes atque dies patet atri ianua Ditis;
sed revocare gradum superasque evadere ad auras,
hoc opus, hic labor est .

Notas:
orsa (est) femenino porque el sujeto vates es la Sibila.
sate: vocativo de satus, participio del verbo sero: nacido, hijo
divum = deorum, utiliza la desinencia -um en vez de -orum
atri: genitivo de ater, atra, atrum, negro, sombrío, concuerda con Ditis
Dis, Ditis: otro de los nombres de Plutón.

Objetivos:
Valores de los casos: vocativo, dativo de dirección, acusativo de duración.

SALUSTIO, Bellum Cat. 5, 1-5, 15, 1 y 5


Retrato de Catilina.

L. Catilina, nobili genere natus, fuit magna vi et animi et corporis, sed ingenio malo pravoque. Huic ab adulescentia bella intestina, caedes, rapinae, discordia civilis grata fuere, ibique iuventutem suam exercuit. Corpus patiens inediae, algoris, vigiliae supra quam cuiquam credi­bile est. Animus audax, subdolus, varius, cuius rei libet simulator ac dissimulator, alieni adpetens, sui profusus, ar­dens in cupiditatibus: satis eloquentiae, sapientiae parum. Vastus animus immoderata, incredibilia, nimis alta semper cupiebat…
Iam primum adulescens Catilina multa nefanda stupra fecerat, cum virgine nobili, cum sacerdote Vestae, alia huiuscemodi contra ius fasque… Namque animus impurus, dis hominibusque infestus, neque vigiliis neque quietibus sedari poterat; ita conscientia mentem excitam vastabat. Igitur color ei exsanguis, foedi oculi, citus modo, modo tardus incessus; prorsus in facie vultuque vecordia inerat.

Notas:
Fuere = fuerunt
cuius rei libet = cuiuslibet rei: de cualquier cosa

Objetivos:
Valores de los casos: ablativo de cualidad, genitivo complemento de adjetivos, genitivo partitivo, dativo posesivo
El retrato en Salustio

CÉSAR, B. G. I, 1


Descripción de las Galias

Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam qui ipsorum lingua Celtae, nostra Galli appe­llantur. Hi omnes lingua, institutis, legibus inter se differunt. Gallos ab Aquitanis Garumna flumen, a Belgis Matrona et Sequana dividit. Ho­rum omnium fortissimi sunt Belgae.

Notas:
qui.. Celtae (appellantur), nostra (lingua) Galli appellantur
Garumna flumen (dividit)

Objetivos:
Valores o funciones del nominativo
Valores de los casos: genitivo complemento del superlativo

VIRGILIO, Aen. I, 254-260


Júpiter tranquiliza a Venus sobre el destino de Eneas y sus descendientes

Olli subridens hominum sator atque deorum,
vultu, quo caelum tempestatesque serenat,
oscula libavit natae, dehinc talia fatur:
"Parce metu, Cytherea: manent immota tuorum
fata tibi; cernes urbem et promissa Lavini
moenia, sublimemque feres ad sidera caeli
magnanimum Aenean; neque me sententia vertir."

Notas:
Olli = ille
Cytherea = Venus
Lavini: genitivo contracto; Lavinio será la futura ciudad fundada por Eneas
Aenean: ac. sing. masc. -an es desinencia de la 1ª decl. griega.

Objetivos:
Verbo FERO

CATULO, Carm. 3


A la muerte del pajarillo de Lesbia.

Lugete, o Veneres Cupidinesque,
et quantum est hominum venustiorum.
Passer mortuus est meae puellae,
passer, deliciae meae puellae,
quem plus illa oculis suis amabat; 5
nam mellitus erat suamque norat
ipsam tam bene quam puella matrem,
nec sese a gremio illius rnovebat,
sed circumsiliens modo huc modo illuc
ad solam dominam usque pipiabat. 10
Qui nunc it per iter tenebricosum
illuc, unde negant redire quemquam.
At vobis male sit, malae tenebrae Orci,
quae omnia bella devoratis;
tam bellum mihi passerem abstulistis.
O factum male! o miselle passer! 15
Tua nunc opera meae puellae
flendo turgidoli rubent ocelli.

Notas:
norat = noverat
modo ... modo: ya ... ya

Objetivos:
Verbos irregulares (EO y sus compuestos, compuestos de FERO)
Oraciones adverbiales de lugar

CÉSAR, B. C. I, 37


Fabio, jefe de las tropas cesarianas en Hispania.

Dum haec parat atque administrat, C. Fabium Legatum cum legionibus III, quas Narbone circumque ea loca hiemandi causa disposuerat, in Hispaniam praemittit celeriterque saltus Pyrenaeos occupari iubet, qui eo tempore ab L. Afranio legato praesidiis tenebantur. Reliquas legiones, quae longius hiemabant, subsequi iubet. Fabius, ut erat imperatum, adhibita celeritate praesidium ex saltu deiecit magnisque itineribus ad exercitum Afrani condendit.


Notas:
Parat… administrat: el sujeto es César.
Narbone circumque ea loca: variatio.

Objetivos:
Gerundio

TITO LIVIO, XXI, 11, 3


Aníbal da descanso a sus tropas.

Dum Romani tempus terunt legationibus mittendis, Hannibal, quia fessum militem proeliis operibusque habebat, paucorum iis dierum quietem dedit, stationibus ad custodiam uinearum aliorumque operum dispositis. Interim animos eorum nunc ira in hostes stimulando, nunc spe praemiorum accendit.

Notas:
militem: aquí en sentido general, ejército.
vinearum: galerías, máquinas para el asalto de las ciudades.

Objetivos:
Gerundio y gerundivo
La obra histórica de Tito Livio

CICERÓN, De nat. deor. II, 151


El hombre, dominador de la naturaleza

Efficimus etiam domitu nostro quadripedum vectiones quorum celeritas atque vis nobis ipsis adfert vim et celeritatem. Nos onera quibusdam bestiis, nos iuga imponimus; nos elephantorum acutissimis sensibus, nos sagacitate canum ad utilitatem nostram abutimur; nos e terrae cavernis ferrum elicimus, rem ad colendos agros necessariam, nos aeris, argenti, auri venas penitus abditas invenimus et ad usum aptas et ad ornatum decoras.

Notas:
et ad ... et ad ...: no sólo para... sino también para...

Objetivos:
gerundivo

CÉSAR, B. C. I, 40

Escaramuzas entre las tropas de Fabio y las de Pompeyo

Fabius finitimarum civitatum animos litteris nuntiisque temptabat. In Sicore flumine pontes effecerat duos inter se distantes millia passuum IV. His pontibus pabulatum mittebat, quod ea quae citra flumen fuerant superioribus diebus consumpserat. Hoc idem fere atque eademde causa Pompeiani exercitus duces faciebant, crebroque inter se equestribus proeliis contendebant.

Notas:
Hoc idem (faciebant) atque eadem de causa

Objetivos:
Supino

SALUSTIO, Bellum Iugurth. 5, 1-2


Justificación del tema del libro

Bellum scripturus sum quod populus Romanus cum Iugurtha, rege Numidarum, gessit, primum, quia magnum et atrox variaque victoria fuit, dehinc quia tunc primum superbiae nobilitatis obviam itum est. Quae contentio divina et humana cuncta permiscuit eoque vecordiae processit, uti studiis civilibus bellum atque vastitas Italiae finem faceret.

Notas:
magnum et atrox variaque victoria: variatio
itum est
: pasiva impersonal
obviam: se construye con dativo
uti = ut (arcaísmo)
eo…ut: correlación con valor consecutivo

Objetivos:
Perifrástica activa

SÉNECA, Ad Luc. 51, 5-8


Los placeres debilitan el espíritu.

Indurandus est animus et a blandi­mentis voluptatum procul abstrahen­dus. Una Hannibalem hiberna solve­runt et indomitum illum nivibus atque Alpibus virum enervaverunt fo­menta Campaniae. Armis vicit, vitiis victus est... Debellandae sunt in primis voluptates, quae, ut vides, saeva quoque ad se ingenia ra­puerunt... Fortuna mecum bellum gerit; non sum imperata facturus. Iugum non recipio, immo, quod maiore virtute faciendum est, excutio. Non est emolliendus animus

Notas:
Fomenta: delicias
Una ... hiberna: un solo invierno.
excutio: examino, considero.

Objetivos:
Perifrástica pasiva.

CICERÓN, De amic. 86


Sin amistad la vida no es plenamente humana.

De amicitia omnes ad unum idem sentiunt, et ii qui ad rem pubicam se contulerunt, et ii qui rerum cognitione doctrinaque delectantur, et ii qui suum negotium gerunt otiosi, postremo ii qui se totos tradiderunt voluptatibus, sine amicitia vitam esse nullam, si modo velint aliqua ex parte liberaliter vivere.

Notas:
Liberaliter: dignamente,como personas libres.
Otiosus:, alejado de la política

Objetivos:
Verbos irregulares : volo
Cicerón filósofo: tratados morales

VIRGILIO, Buc. I, 1-10

Meliboeus

Tityre, tu patulae recubans sub tegmine fagi
silvestrem tenui Musam meditaris avena;
nos patriae fines et dulcia linquimus arva:
nos patriam fugimus; tu, Tityre, lentus in umbra
formosam resonare doces Amaryllida silvas.

Tityrus

O Meliboee, deus nobis haec otia fecit:
namque erit ille mihi semper deus; illius aram
saepe tener nostris ab ovilibus imbuet agnus.
Ille meas errare boves, ut cernis, et ipsum
ludere, quae vellem, calamo permisit agresti.

Notas:
Amaryllida: ac. sing. fem. (desinencia -a de la 3ª decl. griega)

Objetivos:
Verbos irregulares: VOLO



CATULO, Carm. 76


Olvidar un amor desgraciado

O dei, si vestrum est misereri, aut si quibus unquam
extremam iam ipsa in morte tulistis opem,
miserum aspicite et, si vitam puriter egi,
eripite hanc pestem perniciemque mihi
quae mihi subrepens imos ut torpor artus
expulit ex omni pectore laetitias.
Non iam illud quaero, contra ut me diligat illa,
aut, quod non potis est, esse pudica velit;
ipse valere opto et taetrum hoc depo­nere morbum.
O dei, reddite mi hoc pro pietate mea.

Notas:
Quibus: pronombre indefinido
contra ... diligat: me corresponda
Mi = mihi

Objetivos:
oraciones sustantivas (UT)
La elegía amorosa: Catulo

CÉSAR, B. C. II, 13, 1


César ordena una tregua con los marselleses.

Quibus rebus commoti legati milites ex opere deducunt, oppugnatione desistunt: operibus custodias relinquunt. Indutiarum quodam genere misericordia facto, adventus Caesaris exspectatur. Nullum ex muro, nullum a nostris mittitur telum; ut re confecta, omnes curam et diligentiam remittunt. Caesar enim per literas Trebonio magnopere mandaverat, ne per vim oppidum expugnari pateretur.

Notas:
ut re confecta: en este caso la partícula ut va con el participio confecta, 'como terminada', 'como si estuviera terminada'.

Objetivos:
Sustantivas introducidas por conjunción

SALUSTIO, Bellum Cat. 19

El Senado envía como gobernador a Hispania al cuestor Pisón para alejarlo de Roma.

Postea Piso quaestor in citeriorem Hispaniam pro praetore missus est, adnitente Crasso, quod eum infestum inimicum Pompeio (esse) cognoverat. Neque tamen senatus provinciam invitus dederat, quippe foedum hominem a re publica procul esse volebat: simul, quia boni complures praesidium in eo putabant et iam tum potentia Cn Pompeii formidolosa erat.

Objetivos:

oraciones causales (QUOD, QUIPPE, QUIA)

CÉSAR, B. G. V, 28


Preocupación por la sublevación de los eburones.

Arpineius et Iunius quae audierunt ad legatos deferunt. Illi repentina re perturbati, etsi ab hoste ea dicebantur, tamen non neglegenda existimabant maximeque hac re permovevantur quod civitatem ignobilem atque humilem Eburonum sua sponte populo Romano bellum facere ausam vix erat credendum.

Notas:
Audierunt = audiverunt
Erat credendum = credendum erat
Ausam (esse ).
Verbo semideponente
Permovebantur: estaban conmovidos

Objetivos:
Oraciones subordinadas circunstanciales
La historiografía en la República. César : De bello gallico

MARCIAl, Ep. II, 41, 1-7

A una señora mayor y desdentada.

«Ride si sapis, o puella, ride»,
Paelignus, puto, dixerat poeta.
Sed non dixerat omnibus puellis,
verum ut dixerit omnibus puellis,
non dixit tibi: tu puella non es,
et tres sunt tibi, Maximina, dentes
sed plane piceique buxeique.

Notas:
sapis: tienes talento
Paelignus ... poeta: se rere a Ovidio
picei: de pez, es decir, negros como la pez
buxeus: de boj, quizá retorcidos como la madera de boj.

Objetivos:
Oraciones concesivas
oraciones condicionales reales

CATULO, Carm. 13

Invitación a cenar

Cenabis bene, mi Fabulle, apud me
paucis, si tibi di fauent, diebus,
si tecum attuleris bonam atque magnam
cenam, non sine candida puella
et vino et sale et omnibus cachinnis.
Haec si, inquam, attuleris, venuste noster,
cenabis bene; nam tui Catulli
plenus sacculus est aranearum.
Sed contra accipies meros amores
seu quid suavius elegantiusve est:
nam unguentum dabo, quod meae puellae
donarunt Veneres Cupidinesque,
quod tu cum olfacies, deos rogabis,
totum ut te faciant, Fabulle, nasum.

Notas:
di = dei
donarunt = donaverunt

Objetivos:
oraciones condicionales reales
oraciones temporales (CUM)

SALUSTIO, Bellum Iugurth. 10


Micipsa comenta con sus hijos la importancia de la amistad

Non exercitus neque thesauri praesidia regni sunt, verum amici, quos neque armis cogere neque auro parare queas: officio et fide pariuntur. Quis autem amicior quam frater fratri? Aut quem alienum fidum invenies, si tuis hostis fueris? Equidem ego vobis regnum trado firmum si boni eritis, sin mali, imbecillum. Nam concordia parvae res crescunt, discordia maxumae dilabuntur.

Notas:
queas: segunda persona con valor impersonal, subjuntivo con valor potencial
officio: respeto, consideración, cortesía
maxumae = maximae

Objetivos:
oraciones condionales reales en futuro.

viernes, 2 de mayo de 2008

CICERÓN, Pro Arch. 24


Aquiles inmortalizado gracias a Homero.

Alexander, cum in Sigeo ad Achillis tumulum adstitisset: “O fortunate, inquit, adulescens , qui tuae virtutis Homerum praeconem inveneris!” Et vere, nam nisi Ilias illa exstitisset, idem tumulus, qui corpus eius contexerat, nomen etiam obruisset.

Notas:
Sigeo: promontorio cercano a Troya
Ilias illa: la famosa Ilíada. ( valor enfático de ille-a-ud )
Adstitisset = astitisset
Nisi……exstitisset
: (verbo exsisto). Condición irreal en el pasado.

Objetivos:
Condicionales irreales.
La Oratoria : Cicerón.

CÉSAR, B.C. III, 93


Reacción de los soldados de César

Sed nostri milites, dato signo, cum infestis pilis procucurrissent atque animadvertissent non concurri a Pompeianis, usu periti ac superioribus pugnis exercitati, sua sponte cursum represserunt et ad medium fere spatium constiterunt, ne, consumptis viribus, appropinquarent, parvoque intermisso temporis spatio ac rursus renovato cursu, pila miserunt celeriterque, ut erat praeceptum a Caesare, gladios strinxerunt.

Notas:
Usu: por la práctica
Concurri: impersonal, que no se corría por parte de...

Objetivos:
Oraciones finales
Oraciones comparativas

SALUSTIO, Bellum Cat. 32, 1


Catilina no puede dormir tranquilo.

Deinde se ex curia domum proripuit. Ibi multa ipse secum volvens, quod neque insidiae consuli procedebant et ab incendio intellegebat urbem vigiliis munitam, optumum factu credens exercitum augere ac prius quam legiones scriberentur multa antecapere, quae bello usui forent, nocte intempesta cum paucis in Manliana castra profectus est.

Notas:
Factu: supino modificando a un adjetivo o participio cf. Virg. "incredibile visu", "horribile dictu".
scribere legiones: alistar las legiones

Objetivos:
oracines causales (quod)
oraciones temporales (prius quam)

CICERÓN, Pro Arch. 4


Comienzos del poeta Arquias

Nam ut primum ex pueris ex­cessit Archias atque ab iis artibus, quibus aetas puerilis ad humanitatem informari solet, se ad scribendi studium contulit, primum Antio­chiae (nam ibi natus est loco nobili), celebri quondam urbe et copiosa atque eruditissimis hominibus liberalissimis studiis afluenti, celeriter antecellere omnibus ingenii gloria coepit. Post in ceteris Asiae partibus cunctaque Graecia sic eius adventus celebrabantur ut famam ingenii exspectatio hominis, exspectationem ipsius adventus admiratioque superaret.»

Objetivos:
Subordinadas adverbiales: temporales, consecutivas

CICERÓN Paradoxa Stoicorum 8


Los bienes más preciados los llevamos dentro.

Neque ego umquam bona perdidisse dicam, si quis pecus aut supellectilem amiserit, nec non saepe laudabo sapientem illum, Biantem, ut opinor, qui numeratur in septem; cuius quom patriam Prienam cepisset hostis ceterique ita fugerent, ut multa de suis rebus asportarent, cum esset admonitus a quodam, ut idem ipse faceret, 'Ego vero', inquit, 'facio; nam omnia mecum porto mea.'

Notas:
Quom = cum
nec non: doble negación, 'y ciertamente'

Objetivos:
condicionales potenciales
comparativas
CUM histórico
consecutivas
finales

PLAUTO, Aul. 21-26

Habla el dios Lar de la casa de Euclión.

Is ex se hunc reliquit, qui hic nunc habitat, filium,
pariter moratum ut pater avusque huius fuit.
Huic filia una est; ea mihi cottidie
aut ture aut vino aut aliqui supplicat;
dat mihi coronas. Eius honoris gratia
feci thesaurum ut hic reperiret Euclio.

Notas:
ex se... reliquit: dejó de sí mismo, es decir, engendró
Hunc … filium
: van unidos
pariter moratum: con las mismas costumbres (moratus, relacionado con mos, moris)
aliqui: arcaísmo equivalente a aliquo (neutro)
feci thesaurum ut = feci ut thesaurum

Objetivos:
Subordinadas adverbiales comparativas
La estructura de las comedias de Plauto

LUIS VIVES, De ratione studi puerilis T. I

Elogio de la memoria.

Memoriam scito thesaurum esse totius eruditionis; quae si desit, non secus supervacuus est omnis labor quam si in pertusum dolium aquam infundas. Sed nemini tam infelix contigit memoria, qui non eam felicissimam possit reddere exercitatione; nihil est enim quod magis opere et labore gaudeat: nihil quod facilius corrumpatur et intereat quiete ac otio.

Notas:
Scito: imperativo de futuro.
Non secus... quam si: de la misma manera que si...

Objetivos:
Subordinadas condicionales potenciales y comparativo-condicionales.

SÉNECA, De ben. II, 17, 1


Respuesta de Antígono a un cínico

Ab Antigono cynicus petiit talentum. Respondit "plus esse, quam quod cynicus petere deberet". Repulsus petit denarium. Respondit "minus esse, quam quod regem deceret dare". Turpissima est eiusmodi cauillatio. Inuenit quomodo neutrum daret ; in denario regem, in talento cynicum respexit.

Notas:
Petiit = petivit
Plus quam quod : más de lo que

Objetivos:
Oraciones subordinadas sustantivas interrogativas subordinadas o indirectas.

SÉNECA, Ad Luc. 2, 6


La pobreza llevada con alegría no es pobreza.

Illa vero non est paupertas, si laeta est; non qui parum habet, sed qui plus cupit, pauper est. Quid enim refert quantum illi in arca, quantum in horreis iaceat, quantum pascat aut feneret, si alieno imminet, si non adquisita sed adquirenda conputat? Quis sit divitiarum modus quaeris? Primus habere quod necesse est, proximus quod sat est. Vale.

Notas:
Feneret = faeneret.
Conputat = computat.

Objetivos:
Oraciones interrogativas subordinadas o indirectas.

CICERÓN, In Verrem II,5, 161


Verres azota a un ciudadano romano.

Agit hominibus gratias et eorum benevolentiam erga se diligentiamque collaudat. Ipse inflammatus scelere et furore in forum venit. Ardebant oculi: toto ex ore crudelitas eminebat. Exspectabant omnes quo tandem progressurus aut quidnam acturus esset. cum repente hominem proripi atque in foro medio nudari ac deligari et virgas expediri iubet. Clamabat ille miser se civem esse Romanum, municipem Consanum; meruisse cum L. Raecio, splendidissimo equite Romano, qui Panhormi negotiaretur, ex quo haec Verres scire posset.

Notas:
benevolentiam erga se: 'su preocupación y cuidado hacia el'

Exspectabant : exspecto es 'estar esperando con ansiedad.

Objetivos:
Interrogativas indirectas

CICERÓN, In Cat. I, 1-2

Comienzo de la Primera Catilinaria.

Quo usque tandem abutere, Catalina, patientia nostra? Quam diu etiam furor iste tuus nos eludet? Quem ad finem sese effrenata iactabit audacia? Nihilne te nocturnum praesidium Palatii, nihil urbis vigiliae, nihil timor populi, nihil concursus bonorum omnium, nihil munitissimus habendi senatus locus, nihil horum ora vultusque moverunt? Patere tua consilia non sentis, constrictam iam horum omnium scientia teneri coniurationem tuam non vides? Quid proxima, quid superiore nocte egeris, ubi fueris, quos convocaveris, quid consilii ceperis quem nostrum ignorare arbitraris? O tempora, o mores! Senatus haec intellegit, consul videt; hic tamen vivit.


Notas:
Quo usque = quousque
Abutere: 2ª persona del singular del futuro imperfecto de indicativo.
Quam diu = quamdiu
Quem ad finem = ad quem finem.
Nos eludet
: se mofará de nosotros
Nihilne = nihil+ ne
Horum ora vultusque: la expression del rostro de éstos ( es decir, de los senadores ).

Objetivos:
Interrogativas subordinadas.
La oratoria : Cicerón, discursos políticos.

SALUSTIO, Bellum Iugurth. 6, 1

Retrato de Yugurta

Qui ubi primum adolevit, pollens viribus, decora facie, sed multo maxume ingenio validus, non se luxu neque inertiae corrumpendum dedit, sed, uti mos gentis illius est, equitare, iaculari, cursu cum aequalibus certare et, cum omnis gloria anteiret, omnibus tamen carus esse; ad hoc, pleraque tempora in venando agere, leonem atque alias feras primus aut in primis ferire, plurimum facere, minimum ipse de se loqui.
Notas:
Ubi primum: tan pronto como
Maxume: maxime
Omnis: omnes
Corrumpendum: para ser corrompido (no se dejó corromper por…)

Objetivos:
Traducción de infinitivos históricos.
Valores participio de futuro
Gerundio con ablativo y preposición

SALUSTIO, Bellum Cat. 31, 1


Alarma social ante los planes de Catilina.

Quipus rebus permota civitas atque inmutata urbis facies erat. Ex summa laetitia atque lascivia, quae diuturna quies pepererat, repente omnis tristitia invasit: festinare, trepidare, neque loco neque homini cuiquam satis credere, neque bellum gerere neque pacem habere, suo quisque metu pericula metiri.

Notas:
Omnis = omnes

Objetivos:
Infinitivo histórico
La historiografia en la República: Salustio.
La Conjuración de Catilina.